Toen reisjournalist Yvette Bax aan boord stapte van het schip de Plancius om op Arctic Expedition te gaan, van IJsland naar Groenland en weer terug, had ze géén idee wat ze moest verwachten – en of ze het überhaupt leuk zou vinden. Maar het werd een van de meest indrukwekkende reizen die ze ooit maakte.

WAT IS ARCTICA?

De Arctische regio is het gebied ten noorden van de Arctic Circle of Noordpoolcirkel. Dit is het gebied rond de noordpool en beslaat stukken van Alaska, Rusland, Canada, Groenland, Noorwegen, Zweden, Finland en IJsland. De naam Arctica is een verwijzing naar het sterrenbeeld de Grote Beer (‘Arktos’ is Grieks voor beer), die zich bij de noordelijke hemelpool bevindt.

‘KRAKK’ horen we ineens achter ons. Met wijd opengesperde ogen draaien we onze hoofden in de richting waar dit verontrustende geluid vandaan komt. “In de boot duiken, NU!”, roept gids Kasper. Iedereen laat zich in het Zodiac- bootje voorover vallen en gaat plat op de grond liggen. Precies zoals we een half uur eerder bij de instructies, hoe te handelen in een noodgeval, uitgelegd kregen. Mijn hart klopt in mijn keel, ik lig half over mijn buurman heen. Ik kan niet zien wat er gebeurt, ik hoor alleen een flinke plons terwijl Kasper vol gas geeft. Pas wanneer we ver genoeg weg zijn, minderen we vaart en pakt Kasper zijn walkietalkie. Hij geeft onze locatie door en waarschuwt de andere Zodiacs niet onze kant op te komen. “Er is een gigantisch stuk van een ijsberg afgebroken en dat is zojuist in het water gevallen, dus iedereen richting open water en niet richting land gaan, er komen hoge golven”, meldt hij. Voorzichtig krabbel ik wat omhoog zodat ik over de rand van de boot kan kijken. Ik zie onstuimig deinend water en in de verte een groot drijvend stuk ijs. Wanneer we eindelijk overeind mogen komen, legt Kasper uit wat er precies gebeurd is. “Dit komt bijna nooit voor, ik heb zelf nog nooit gezien dat er zo’n groot stuk van een ijsberg afbreekt. Ik schat dat dit stuk zo’n vijftig bij vijftig meter groot was. Als zo’n enorm gevaarte ineens in het water valt, kan dat een mini-tsunami veroorzaken omdat we in een fjord zijn: dan kan het water wegtrekken en met golven van zeven, acht meter hoog weer terugkomen. Daarom blijven we in de buurt van ijsbergen altijd aan de kant van het open water, omdat daar de energie weg kan en de golven nooit zo hoog kunnen worden als aan de kant van het land. We zijn nooit in levensgevaar geweest hoor, maar golven van één of twee meter hoog wil je ook liever ontwijken.”

Die nacht kan ik niet slapen van de opwinding. Wat een reis is dit. Ik wil het liefst iedereen thuis bellen en foto’s sturen van de avonturen die ik beleef, maar dat kan niet; ik ben al zes dagen afgesloten van de buitenwereld. In het poolgebied is geen bereik, het schip waarop ik zit, heeft alleen een satellietverbinding. Je kunt wifi kopen aan boord, maar dat is extreem duur en driekwart van de tijd werkt die niet. Dus een digitale detox is ook onderdeel van de reis. Ik kan niet geloven dat het nog maar een paar dagen geleden is dat we met het ijsbrekerschip genaamd de Plancius de haven van IJsland verlieten om op zogeheten ‘Arctic Expedition’ te gaan in Oost-Groenland. Richting Scoresby Sund: het grootste fjordencomplex ter wereld. Het strekt zich uit over een lengte van 150 kilometer aan de kust, met boomachtige vertakkingen, waarvan de langste 350 kilometer landinwaarts is. Er zijn zo’n honderd passagiers mee op het schip; een mengelmoes van Amerikanen, Taiwanezen, Nederlanders, Fransen, Britten en Duitsers, variërend in leeftijd van dertig tot tachtig. Er is ook een groep duikers mee. Elke dag gaan we ergens anders aan land en maken fantastische hikes en wandelingen. Door ruig en ongerept toendra- en berglandschap. Altijd is er de keuze uit drie groepen: de ‘leisure’-groep, die alleen rustig wandelt, de ‘medium hikers’, die stevige wandelingen en afdalingen maken en de gevorderden die een flink tempo houden: de ‘fast hikers’. Ik wissel af tussen de leisure-groep en medium hikers. Ondanks de zon die continu schijnt, is het ijskoud. We hebben al drie avonden na elkaar het noorderlicht gezien: een show van witte en groenige schimmen die tussen de sterren dansen. Een waanzinnig spektakel.

Op sommige plekken lijkt het zeewater wel olie, en versmelten lucht en zee vloeiend in elkaar: ze hebben vrijwel dezelfde kleur en de ijsschotsen en wolken bijna dezelfde vormen.

Alleen op de allereerste dag waren de weergoden ons minder gunstig gezind. Vlak voordat we de Grote Oversteek maken van IJsland naar Groenland over de Denmark Strait, een tocht van 24 uur, kondigt de expeditieleider het volgende aan: “Dames en heren, er wordt storm verwacht. Met windsnelheden van wel 90 kilometer per uur. Berg alles in je hut op in de kasten en houd je goed vast aan de railing als je door het schip loopt.” Ik was nog nooit zeeziek en had geen idee wat 90 km per uur wind – windkracht 10 – op zee inhield. Maar daar kwam ik al snel achter. Terwijl niemand de dekken nog op mag en alles hermetisch wordt afgesloten, de golven wild over de railing slaan en ik me met de minuut beroerder voel, denk ik wanhopig: waar ben ik aan begonnen – kan ik nog van dit schip af?!

Zodra we de volgende dag de machtige, ruige, met ijs bedekte bergkust van Groenland boven de horizon zien opdoemen, is de zee weer rustig, mijn maag gekalmeerd en de doorstane beproeving snel vergeten. Vanaf dat moment kijk ik alleen maar mijn ogen uit. Het lijkt wel alsof we een winterwonderland-sprookje zijn ingevaren. Steile, duizend meter hoge, zwarte, donkergrijze of blauw lijkende bergwanden, waarover contrasterende witte gletsjers hun weg naar beneden zoeken. Honderden metershoge ijsbergen en ijsschotsen, waar we langs en zomaar tussendoor varen. Op sommige plekken lijkt het zeewater wel olie, en versmelten lucht en zee vloeiend in elkaar: ze hebben vrijwel dezelfde kleur en de ijsschotsen en wolken bijna dezelfde vormen. Wanneer de zon zich tussen de wolken laat zien en een reflectie in het water toont, is het plaatje compleet: varen we nou in een aquarel die tot leven is gekomen? Op de laatste dag van de expeditie in Scoresby Sund bezoeken we het enige dorpje in heel Noord-Oost Groenland, Ittoqqortoormiit, dat een kleine 300 inwoners heeft. De Inuit die hier wonen werden voorheen eskimo’s genoemd, maar die naam is verbannen omdat het ‘eters van rauw vlees’ betekent. Als ik rondloop tussen de gekleurde huisjes, kan ik me nauwelijks voorstellen hoe het leven hier moet zijn. In deze gure, snijdende kou, met slechts twee winkels, een kerk, ‘n klein schooltje, een politiebureau, postkantoor en bank. Verder niks. Het dichtstbijzijnde dorp ligt 800 kilometer zuidelijker. Ten noorden is er niets, behalve meer ijs. “De Inuit leefden voorheen van de jacht op zeehonden en walvissen, maar nu dat verboden is, komen ze vooral rond van uitkeringen die ze krijgen van de Deense overheid”, vertelt agent Peter me, die ik op straat aanhoud voor een praatje. Een vrolijke bedoening is het niet, het dorp lijkt wel een verlaten filmdecor. “De Inuit hebben nu geen doel en dagbesteding meer, waardoor alcoholverslaving en zelfs huiselijk geweld in drastische mate zijn toegenomen”, vertelt de agent. Een oplossing lijkt helaas niet snel gevonden. Geraakt door dit verhaal en de eenzaamheid die voelbaar is in dit dorp, keer ik terug naar het moederschip. Dan breekt de laatste avond aan. Wanneer ik na 24 uur terugvaren weer in Reykjavik aankom, lijkt het die avond alsof mijn hele hotelkamer heen en weer beweegt. Wanneer ik die ochtend een blik uit het raam werp, zie ik geen zee en ijsbergen. Een post-expeditie-dip ligt op de loer. Maar wanneer ik mijn ogen sluit, hoor ik golven klotsen en zijn we terug in de magische winterwonder-sprookjeswereld; mijn zeebenen en ik.

Yvette maakte deze reis van IJsland naar de Scoresby Sund met Oceanwide Expeditions.

KOSTEN/TIJD
De trip die Yvette maakte duurde 8 dagen.
Deze reis is te maken vanaf € 3950,- pp

OP-/AFSTAPPLAATS
Reykjavik, IJsland. Naar Reykjavik gaan dagelijks rechtstreekse vluchten vanaf Amsterdam, je vliegt er naartoe
in 3 uur. (Je kunt vliegen met WOW air, Icelandair of Transavia)
www.oceanwide-expeditions.com.

Redacteur: Yvette Bax